آشغالگیرهای آب و فاضلاب: معرفی، انواع و کاربردها

فهرست مطالب
Toggleآشغالگیر چیست؟ تعریف و کاربردها
آشغالگیرها (Screens) یکی از تجهیزات اساسی و اولیه در فرآیند تصفیه آب و همچنین تصفیه فاضلاب هستند که نقش مهمی در جداسازی ذرات جامد و مواد زائد از جریان آب یا فاضلاب ایفا میکنند. این دستگاهها بهعنوان اولین مرحله از فرآیند تصفیه، وظیفه دارند تا مواد درشت مانند چوب، پلاستیک، پارچه، شن و ماسه و سایر اشیاء بزرگ را از جریان آب یا فاضلاب جدا کنند. این کار نه تنها از آسیب رسیدن به تجهیزات بعدی در فرآیند تصفیه جلوگیری میکند، بلکه راندمان کلی سیستم تصفیه را نیز بهبود میبخشد.
کاربردهای آشغالگیر
- حفاظت از تجهیزات تصفیهخانه: با جلوگیری از ورود مواد جامد بزرگ به سیستم، از آسیب به پمپها، لولهها و سایر تجهیزات جلوگیری میشود.
- کاهش بار آلودگی: جداسازی مواد جامد درشت باعث کاهش بار آلودگی در مراحل بعدی تصفیه میشود.
- بهبود کیفیت تصفیه: با حذف مواد زائد، فرآیندهای بیولوژیکی و شیمیایی در تصفیهخانه با کارایی بیشتری انجام میشوند.
- جلوگیری از انسداد: آشغالگیرها از انسداد لولهها و کانالها جلوگیری کرده و جریان روان آب یا فاضلاب را تضمین میکنند.
آشغالگیرها در تصفیهخانههای آب و فاضلاب شهری، صنعتی و حتی در سیستمهای کوچکتر مانند تصفیهخانههای محلی و استخرها مورد استفاده قرار میگیرند. انتخاب نوع مناسب آشغالگیر به عواملی مانند اندازه ذرات، دبی جریان و نوع فاضلاب بستگی دارد.
انواع آشغالگیرهای تصفیهخانه آب و فاضلاب
آشغالگیرها به دو دسته اصلی تقسیم میشوند: آشغالگیر دستی و آشغالگیر مکانیکی. هر یک از این انواع، ویژگیها،مزایا و معایب خاص خود را دارند و انتخاب بین آنها به عوامل مختلفی مانند حجم فاضلاب، اندازه ذرات جامد وهزینههای نگهداری بستگی دارد. در ادامه به بررسی این دو نوع آشغالگیر میپردازیم.
آشغالگیر دستی
آشغالگیرهای دستی (Manual Screens) سادهترین نوع آشغالگیرها هستند که به صورت فیزیکی و توسط اپراتورها مدیریت میشوند. این نوع آشغالگیرها معمولاً در سیستمهای کوچکتر یا در مکانهایی که حجم فاضلاب کم است، استفاده میشوند.
نحوه عملکرد آشغالگیر دستی
آشغالگیرهای دستی معمولاً از یک شبکه یا توری فلزی تشکیل شدهاند که در مسیر جریان آب یا فاضلاب قرار میگیرند. مواد جامد بزرگ روی این توری جمع میشوند و اپراتورها به صورت دورهای این مواد را به صورت دستی جمعآوری و دفع میکنند.
مزایا
- هزینه اولیه پایین: آشغالگیرهای دستی به دلیل سادگی ساختار، هزینه خرید و نصب کمتری دارند.
- عدم نیاز به برق: این نوع آشغالگیرها به انرژی الکتریکی نیاز ندارند و در مکانهای دورافتاده یا فاقد برق قابل استفاده هستند.
- سادگی در نگهداری: تعمیر و نگهداری این سیستمها ساده است و نیاز به تخصص خاصی ندارد.
معایب آشغالگیر دستی
- نیاز به نیروی انسانی: جمعآوری مواد جامد به صورت دستی زمانبر است و نیاز به حضور دائمی اپراتور دارد.
- عدم کارایی در حجمهای بالا: برای تصفیهخانههای بزرگ یا سیستمهایی با دبی جریان بالا، آشغالگیرهای دستی مناسب نیستند.
خطر انسداد: در صورت عدم جمعآوری به موقع مواد جامد، احتمال انسداد و کاهش راندمان سیستم وجود دارد.
آشغالگیر مکانیکی
آشغالگیرهای مکانیکی (Mechanical Screens) سیستمهای پیشرفتهتری هستند که به صورت خودکار عمل میکنند. این نوع آشغالگیرها در تصفیهخانههای بزرگ و صنعتی که حجم فاضلاب بالا است، استفاده میشوند.
نحوه عملکرد
آشغالگیرهای مکانیکی مجهز به موتورهای الکتریکی و سیستمهای مکانیکی هستند که به صورت خودکار مواد جامد را جمعآوری و دفع میکنند. این سیستمها معمولاً از یک توری متحرک تشکیل شدهاند که مواد جامد را از جریان آب جدا کرده و به یک مخزن جمعآوری هدایت میکنند. برخی از انواع آشغالگیرهای مکانیکی نیز دارای سیستم شستشوی خودکار هستند که توری را تمیز نگه میدارند.
مزایا
کارایی بالا: این سیستمها قادر به مدیریت حجمهای بالای فاضلاب هستند و راندمان بالایی دارند.
کاهش نیاز به نیروی انسانی: به دلیل خودکار بودن، نیاز به حضور دائمی اپراتور کاهش مییابد.
قابلیت استفاده در سیستمهای بزرگ: برای تصفیهخانههای شهری و صنعتی بسیار مناسب هستند.
جلوگیری از انسداد: سیستمهای مکانیکی به طور مداوم مواد جامد را جمعآوری میکنند و خطر انسداد را کاهش میدهند.
معایب
هزینه اولیه بالا: خرید و نصب آشغالگیرهای مکانیکی هزینهبر است.
نیاز به برق: این سیستمها به انرژی الکتریکی وابسته هستند و در صورت قطع برق، عملکرد آنها مختل میشود.
نیاز به نگهداری تخصصی: تعمیر و نگهداری این سیستمها پیچیدهتر است و نیاز به تخصص فنی دارد.
انواع آشغالگیر دستی براساس نوع کاربرد
آشغالگیرهای دستی در اشکال و طراحیهای مختلفی ساخته میشوند که هر یک برای شرایط خاصی مناسب هستند. در این بخش، به بررسی انواع رایج آشغالگیرهای دستی شامل آشغالگیر میلهای، آشغالگیر سبدی، آشغالگیر نوار نقالهای و آشغالگیر چنگک پیستونی میپردازیم. هر یک از این انواع، ویژگیها، مزایا، معایب و کاربردهای خاص خود را دارند.
آشغالگیر میله ای
آشغالگیر میلهای (Bar Screen) یکی از رایجترین انواع آشغالگیرهای دستی است که از میلههای فلزی موازی با فاصلههای مشخص تشکیل شده است. این نوع آشغالگیر برای جداسازی مواد جامد درشت مانند چوب، پلاستیک و پارچه از جریان آب یا فاضلاب استفاده میشود.
نحوه عملکرد
جریان آب یا فاضلاب از میان میلههای فلزی عبور میکند و مواد جامد بزرگ روی میلهها گیر میکنند. اپراتورها به صورت دورهای این مواد را به صورت دستی جمعآوری و دفع میکنند.
مزایا
سادگی ساختار: طراحی ساده و بدون نیاز به تجهیزات پیچیده.
هزینه پایین: هزینه خرید و نگهداری کم.
مقاومت بالا: میلههای فلزی در برابر ضربه و سایش مقاوم هستند.
معایب
نیاز به نیروی انسانی: جمعآوری مواد جامد به صورت دستی انجام میشود.
عدم کارایی در حجمهای بالا: برای سیستمهای بزرگ یا با دبی جریان بالا مناسب نیست.
کاربردها
تصفیهخانههای کوچک.
مراحل اولیه تصفیه.
مناطق دورافتاده و فاقد برق.
آشغالگیر سبدی
آشغالگیر سبدی (Basket Screen) نوعی آشغالگیر دستی است که به شکل یک سبد فلزی طراحی شده است. این نوع آشغالگیر برای جداسازی مواد جامد درشت و نیمهدرشت استفاده میشود.
نحوه عملکرد
جریان آب یا فاضلاب وارد سبد فلزی میشود و مواد جامد در داخل سبد جمع میشوند. اپراتورها به صورت دورهای سبد را خارج کرده و مواد جمعآوری شده را دفع میکنند.
مزایا
ظرفیت جمعآوری بالا: سبد فلزی قادر به جمعآوری حجم زیادی از مواد جامد است.
سادگی در نگهداری: تمیز کردن و تعویض سبد آسان است.
معایب
نیاز به نیروی انسانی: جمعآوری مواد جامد به صورت دستی انجام میشود.
احتمال انسداد: در صورت عدم تخلیه به موقع، سبد ممکن است مسدود شود.
کاربردها
سیستمهای کوچک و متوسط.
صنایع غذایی و دارویی.
آشغالگیر نوار نقالهای
نوعی آشغالگیر دستی است که از یک نوار نقاله برای جمعآوری و انتقال (Conveyor Screen) مواد جامد استفاده میکند. این نوع آشغالگیر برای سیستمهایی با حجم متوسط فاضلاب مناسب است.
نحوه عملکرد
مواد جامد روی نوار نقاله جمع میشوند و به صورت دستی یا نیمهخودکار به محل دفع منتقل میشوند.
مزایا
- کاهش نیاز به نیروی انسانی: انتقال مواد جامد به صورت نیمهخودکار انجام میشود.
- کارایی نسبی: مناسب برای سیستمهای با حجم متوسط.
معایب
- هزینه نسبتاً بالا: نیاز به تجهیزات نوار نقاله دارد.
- نیاز به نگهداری: نوار نقاله نیاز به تعمیر و نگهداری دورهای دارد.
کاربردها
- تصفیهخانههای متوسط.
- صنایع شیمیایی و پتروشیمی
آشغالگیر چنگک پیستونی
آشغالگیر چنگک پیستونی (Piston Rake Screen) نوعی آشغالگیر دستی است که از یک سیستم چنگک برای جمعآوری مواد جامد استفاده میکند. این نوع آشغالگیر برای جداسازی مواد جامد درشت و نیمهدرشت مناسب است.
نحوه عملکرد
چنگکها به صورت دستی یا نیمهخودکار مواد جامد را از روی توری جمعآوری کرده و به محل دفع منتقل میکنند.
مزایا
- کارایی بالا: قادر به جمعآوری مواد جامد بزرگ و سنگین است.
- قابلیت استفاده در سیستمهای بزرگتر: نسبت به سایر آشغالگیرهای دستی، کارایی بهتری در حجمهای بالاتر دارد.
معایب
- نیاز به نیروی انسانی: جمعآوری مواد جامد به صورت دستی یا نیمهخودکار انجام میشود.
- هزینه نسبتاً بالا: نیاز به تجهیزات چنگک و پیستون دارد.
کاربردها
- تصفیهخانههای بزرگتر.
- صنایع سنگین مانند معادن و فولاد
انواع آشغالگیر مکانیکی درشت
آشغالگیرهای مکانیکی درشت (Coarse Mechanical Screens) برای جداسازی مواد جامد بزرگ از جریان آب یا فاضلاب استفاده میشوند و به دلیل خودکار بودن، کارایی بالایی در سیستمهای بزرگ و صنعتی دارند. در این بخش، به معرفی انواع رایج آشغالگیرهای مکانیکی درشت شامل آشغالگیر نیرومحرکه زنجیری، چنگک رفت و برگشتی، زنجیرهای، تسمه پیوسته، مکانیکی استوانهای دوران، گریز از مرکز و مکانیکی سبدی دوران میپردازیم.
آشغالگیر نیرومحرکه زنجیری
آشغالگیر نیرومحرکه زنجیری (Chain-Driven Screen) از یک سیستم زنجیر و چرخدنده برای حرکت توری یا چنگکها استفاده میکند. این نوع آشغالگیر برای جداسازی مواد جامد بزرگ و سنگین مناسب است.
نحوه عملکرد
زنجیرها به موتور الکتریکی متصل هستند و توری یا چنگکها را به حرکت در میآورند. مواد جامد روی توری جمع میشوند و به محل دفع منتقل میشوند.
مزایا
قدرت بالا: قادر به جداسازی مواد جامد بزرگ و سنگین است.
کارایی در حجمهای بالا: مناسب برای تصفیهخانههای بزرگ و صنعتی.
معایب
هزینه نگهداری بالا: زنجیرها و چرخدندهها نیاز به تعمیر و نگهداری دورهای دارند.
نیاز به برق: وابسته به انرژی الکتریکی است.
کاربردها
تصفیهخانههای شهری و صنعتی.
صنایع سنگین مانند معادن و فولاد.
آشغالگیر چنگک رفت و برگشتی
آشغالگیر چنگک رفت و برگشتی (Reciprocating Rake Screen) از یک سیستم چنگک متحرک برای جمعآوری مواد جامد استفاده میکند. این نوع آشغالگیر برای جداسازی مواد جامد درشت و نیمهدرشت مناسب است.
نحوه عملکرد
چنگکها به صورت رفت و برگشتی حرکت میکنند و مواد جامد را از روی توری جمعآوری کرده و به محل دفع منتقل میکنند.
مزایا
- کارایی بالا: قادر به جداسازی مواد جامد بزرگ است.
- سادگی نسبی در نگهداری: طراحی مکانیکی سادهتر نسبت به برخی انواع دیگر.
معایب
- نیاز به نیروی انسانی برای نظارت: ممکن است نیاز به نظارت دورهای داشته باشد.
- هزینه نسبتاً بالا: نیاز به موتور و سیستم مکانیکی دارد.
کاربردها
- تصفیهخانههای متوسط و بزرگ.
- صنایع شیمیایی و پتروشیمی.
آشغالگیر زنجیرهای
آشغالگیر زنجیرهای (Chain Screen) از یک سیستم زنجیرهای برای حرکت توری یا چنگکها استفاده میکند. این نوع آشغالگیر برای جداسازی مواد جامد بزرگ و سنگین مناسب است.
نحوه عملکرد
زنجیرها به موتور الکتریکی متصل هستند و توری یا چنگکها را به حرکت در میآورند. مواد جامد روی توری جمع میشوند و به محل دفع منتقل میشوند.
مزایا
- قدرت بالا: قادر به جداسازی مواد جامد بزرگ و سنگین است.
- کارایی در حجمهای بالا: مناسب برای تصفیهخانههای بزرگ و صنعتی.
معایب
- هزینه نگهداری بالا: زنجیرها و چرخدندهها نیاز به تعمیر و نگهداری دورهای دارند.
- نیاز به برق: وابسته به انرژی الکتریکی است.
کاربردها
- تصفیهخانههای شهری و صنعتی.
- صنایع سنگین مانند معادن و فولاد
آشغالگیر تسمه پیوسته
آشغالگیر تسمه پیوسته (Continuous Belt Screen) از یک تسمه نقاله برای جمعآوری و انتقال مواد جامد استفاده میکند. این نوع آشغالگیر برای جداسازی مواد جامد درشت و نیمهدرشت مناسب است.
نحوه عملکرد
تسمه نقاله به صورت پیوسته حرکت میکند و مواد جامد را از روی توری جمعآوری کرده و به محل دفع منتقل میکند.
مزایا
- کارایی بالا: قادر به جداسازی مواد جامد بزرگ است.
- انتقال پیوسته مواد: کاهش نیاز به توقف سیستم.
معایب
- هزینه نسبتاً بالا: نیاز به موتور و سیستم مکانیکی دارد.
- نیاز به نگهداری: تسمه نقاله نیاز به تعمیر و نگهداری دورهای دارد.
کاربردها
- تصفیهخانههای بزرگ.
- صنایع غذایی و دارویی
آشغالگیر مکانیکی استوانهای دوران
آشغالگیر مکانیکی استوانهای دوران (Rotary Drum Screen) از یک استوانه چرخان برای جداسازی مواد جامد استفاده میکند. این نوع آشغالگیر برای جداسازی مواد جامد درشت و نیمهدرشت مناسب است.
نحوه عملکرد
استوانه به صورت چرخشی حرکت میکند و مواد جامد روی سطح آن جمع میشوند. سپس مواد به محل دفع منتقل میشوند.
مزایا
- کارایی بالا: قادر به جداسازی مواد جامد بزرگ است.
- انتقال پیوسته مواد: کاهش نیاز به توقف سیستم.
معایب
- هزینه نسبتاً بالا: نیاز به موتور و سیستم مکانیکی دارد.
- نیاز به نگهداری: استوانه نیاز به تعمیر و نگهداری دورهای دارد.
کاربردها
- تصفیهخانههای بزرگ.
- صنایع غذایی و دارویی.
آشغالگیر گریز از مرکز
آشغالگیر گریز از مرکز (Centrifugal Screen) از نیروی گریز از مرکز برای جداسازی مواد جامد استفاده میکند. این نوع آشغالگیر برای جداسازی مواد جامد درشت و نیمهدرشت مناسب است.
نحوه عملکرد
جریان آب یا فاضلاب وارد یک محفظه چرخان میشود و مواد جامد تحت نیروی گریز از مرکز از جریان جدا میشوند.
مزایا
- کارایی بالا: قادر به جداسازی مواد جامد بزرگ است.
- انتقال پیوسته مواد: کاهش نیاز به توقف سیستم.
معایب
- هزینه نسبتاً بالا: نیاز به موتور و سیستم مکانیکی دارد.
- نیاز به نگهداری: محفظه چرخان نیاز به تعمیر و نگهداری دورهای دارد.
کاربردها
- تصفیهخانههای بزرگ.
- صنایع غذایی و دارویی.
آشغالگیر مکانیکی سبدی دوران
آشغالگیر مکانیکی سبدی دوران (Rotary Basket Screen) از یک سبد چرخان برای جداسازی مواد جامد استفاده میکند. این نوع آشغالگیر برای جداسازی مواد جامد درشت و نیمهدرشت مناسب است.
نحوه عملکرد
سبد به صورت چرخشی حرکت میکند و مواد جامد روی سطح آن جمع میشوند. سپس مواد به محل دفع منتقل میشوند.
مزایا
- کارایی بالا: قادر به جداسازی مواد جامد بزرگ است.
- انتقال پیوسته مواد: کاهش نیاز به توقف سیستم.
معایب
- هزینه نسبتاً بالا: نیاز به موتور و سیستم مکانیکی دارد.
- نیاز به نگهداری: سبد نیاز به تعمیر و نگهداری دورهای دارد.
کاربردها
- تصفیهخانههای بزرگ.
- صنایع غذایی و دارویی.
انواع آشغالگیر مکانیکی ریز
آشغالگیرهای مکانیکی ریز (Fine Mechanical Screens) برای جداسازی ذرات کوچکتر مانند شن، ماسه و سایر مواد ریز از جریان آب یا فاضلاب استفاده میشوند. این نوع آشغالگیرها معمولاً در مراحل بعدی تصفیه و پس از آشغالگیرهای درشت به کار میروند. در این بخش، به معرفی انواع رایج آشغالگیرهای مکانیکی ریز شامل آشغالگیر درام دوار، سیم گوهای استاتیک و پلهای میپردازیم.
آشغالگیر درام دوار
آشغالگیر درام دوار (Rotary Drum Screen) یکی از رایجترین انواع آشغالگیرهای مکانیکی ریز است که از یک استوانه چرخان با منافذ ریز تشکیل شده است. این نوع آشغالگیر برای جداسازی ذرات ریز مانند شن، ماسه و مواد آلی کوچک استفاده میشود.
نحوه عملکرد
جریان آب یا فاضلاب وارد استوانه چرخان میشود و ذرات ریز از منافذ استوانه عبور نمیکنند. این ذرات روی سطح استوانه جمع میشوند و توسط یک سیستم شستشو یا چنگک به محل دفع منتقل میشوند.
مزایا
- کارایی بالا: قادر به جداسازی ذرات بسیار ریز است.
- انتقال پیوسته مواد: کاهش نیاز به توقف سیستم.
- قابلیت شستشوی خودکار: برخی مدلها مجهز به سیستم شستشوی خودکار هستند.
معایب
- هزینه نسبتاً بالا: نیاز به موتور و سیستم مکانیکی دارد.
- نیاز به نگهداری: استوانه و سیستم شستشو نیاز به تعمیر و نگهداری دورهای دارند.
کاربردها
- تصفیهخانههای شهری و صنعتی.
- صنایع غذایی و دارویی.
- سیستمهای تصفیه آب کشاورزی.
آشغالگیر سیم گوهای استاتیک
آشغالگیر سیم گوهای استاتیک (Static Wedge Wire Screen) از یک شبکه سیمی با منافذ گوهای شکل برای جداسازی ذرات ریز استفاده میکند. این نوع آشغالگیر برای جداسازی ذرات بسیار ریز مانند شن و ماسه مناسب است.
نحوه عملکرد
جریان آب یا فاضلاب از میان شبکه سیمی عبور میکند و ذرات ریز روی سطح سیمها گیر میکنند. این ذرات به صورت دورهای توسط سیستم شستشو یا به صورت دستی جمعآوری میشوند.
مزایا
- دقت بالا: قادر به جداسازی ذرات بسیار ریز است.
- سادگی ساختار: طراحی ساده و بدون نیاز به تجهیزات پیچیده.
- مقاومت در برابر خوردگی: سیمها معمولاً از جنس فولاد ضد زنگ ساخته میشوند.
معایب
- نیاز به شستشوی دورهای: در صورت عدم شستشو، منافذ ممکن است مسدود شوند.
- هزینه نسبتاً بالا: به دلیل استفاده از مواد مقاوم، هزینه ساخت بالاتری دارد.
کاربردها
- صنایع غذایی و دارویی.
- تصفیهخانههای آب و فاضلاب.
سیستمهای تصفیه آب صنعتی.
آشغالگیر پلهای
آشغالگیر پلهای (Step Screen) نوعی آشغالگیر مکانیکی ریز است که از یک سیستم پلهای برای جداسازی ذرات ریز استفاده میکند. این نوع آشغالگیر برای جداسازی ذرات ریز و نیمهریز مناسب است.
نحوه عملکرد
جریان آب یا فاضلاب از میان پلهها عبور میکند و ذرات ریز روی پلهها گیر میکنند. پلهها به صورت متناوب حرکت میکنند و ذرات را به سمت بالا هدایت کرده و به محل دفع منتقل میکنند.
مزایا
- کارایی بالا: قادر به جداسازی ذرات ریز و نیمهریز است.
- انتقال پیوسته مواد: کاهش نیاز به توقف سیستم.
- قابلیت شستشوی خودکار: برخی مدلها مجهز به سیستم شستشوی خودکار هستند.
معایب
- هزینه نسبتاً بالا: نیاز به موتور و سیستم مکانیکی دارد.
- نیاز به نگهداری: پلهها و سیستم انتقال نیاز به تعمیر و نگهداری دورهای دارند.
کاربردها
- تصفیهخانههای شهری و صنعتی.
- صنایع غذایی و دارویی.
- سیستمهای تصفیه آب کشاورزی.
سخن پایانی: بهترین آشغالگیر آب و فاضلاب کدام است؟
آشغالگیرها بهعنوان اولین مرحله در فرآیند تصفیه آب و فاضلاب، نقش حیاتی در جداسازی مواد جامد و ذرات زائد ایفا میکنند. انتخاب بهترین آشغالگیر به عواملی مانند حجم فاضلاب، اندازه ذرات و نوع صنعت بستگی دارد. برای سیستمهای بزرگ و صنعتی، آشغالگیرهای مکانیکی مانند درام دوار یا پلهای به دلیل کارایی بالا و قابلیت خودکارسازی، گزینههای ایدهآلی هستند. این نوع آشغالگیرها نه تنها راندمان تصفیه را افزایش میدهند، بلکه از آسیب به تجهیزات بعدی نیز جلوگیری میکنند. برای سیستمهای کوچکتر، آشغالگیرهای دستی مانند میلهای یا سبدی به دلیل هزینه پایین و سادگی در نگهداری، مناسبترند. در نهایت، بهترین انتخاب، آشغالگیری است که با نیازهای خاص تصفیهخانه شما هماهنگ باشد و عملکرد بهینه را تضمین کند.



